Başarısızlık Korkusu Nasıl Yenilir

BAŞARISIZLIK KORKUSU

Bazı İnsanlar neden Korkar?
Yapamama korkusu nasıl yenilir? başarı korkusu nasıl başedilir? Atikifobi nedir? performans korkusu var başarısızlık endişesi? ile ilgili bilgi vereceğiz. Bazı insanların başarı ihtiyacı ile motive olması gibi bazı insanlar da başarısızlık korkusu ile motive olur. Atkinson (1964) bir insanın bir hedefe ulaşmada neden başarılı da başarısız olduğunu tam anlamı ile anlayabilmek için o kişinin sadece başarı ihtiyacını değil aynı zamanda başarısızlık korkusunu da incelememiz gerektiğine inanıyor.

Başarısızlık korkusu, başarısızlığın meydana gelme ihtimalinin daha düşük olduğu kolay, zorlayıcı olmayan görevleri seçerek başarısızlıktan kaçınmaya motive olan kişilerde görülür. Örneğin, başarısızlık korkusu bir öğrenciyi sınavdan kalmamaya yetecek kadar ders çalışmaya motive edebilir ancak iyi bir not almaya ya da akademik başarı sağlamaya yetecek kadar ders çalışmaya motive edemez.

Başarısızlık korkusu kötü notlar için iyi bir öngörü aracıdır: Öğrencinin başarısızlık korkusu ne kadar yüksekse notlar da o kadar düşük olur (W. E. Herman, 1990). Arkinson, başarısızlık korkusu ile motive olan insanların hiçbir zaman
başarı ihtiyacı ile motive olan insanlar kadar başarılı olamayacağını, onlar kadar çalışkan olamayacağını ve hedeflerini onlar kadar yüksek belirlemeyeceğini söylüyor. Ayrıca kişinin başarısızlık korkusu ne kadar yüksekse kendini engellemeye başvurarak başarılı görünmeye çalışma ihtimali de o kadar yüksektir (Eliot &Church, 2003).

Eğer kişi başarısızlık korkusuyla motive olmuşsa bu kişi hem kendilik imgesini koruyup hem başarısızlığını nasıl açıklayabilir? Bunun çözümlerinden bir tanesi, kendini engellemenin kullanılmasıdır (E. Jones&Berglas, 1978).
Kendini engelleme, başarısızlığa yol açan şeyler yapıp ardından bunları bilerek ya da bilmeyerek bir hedefe ulaşamamaya mazeret olarak kullanmayı tanımlar.

Örneğin, bir öğrenci sınav için ders çalışmak yerine sinemaya gider ve sınavda başarısız olur. Aldığı kötü nota mazeret olarak ders çalışmamasını gösterir. Araştırmacılar düşük kendilik değeri alan kişilerin, kendini engellemeye başvurmaya daha yatkın olduğunu söylüyor çünkü bu şekilde hem akranlarına karşı iyi görünebiliyorlar hem de zaten düşük olan kendilik değerlerini koruyabiliyorlar (Eliot Church, 2003). Kendini engelleme mazeretleri arasında
sağlık (uykusuz kaldım, üşüttüm), madde kullanımı (akşamdan kalmaydım), gerçekçi olmayan yüksek hedefler (bunu hayatta başaramazdım) veya kaytarma (yeterli zamanım yoktu) gibi mazeretler olabilir.

Kendini engelleme kısa vadede kendilik imgemizi ve kendilik değerimizi korumamıza yardımcı olsa da uzun vadede kişisel sorumluluklar alıp hedeflerimize ulaşmamıza engel olur (Covington, 2000). Başarısızlık korkusunun motivasyonu ne şekilde etkilediği, yetersiz kişilerde görülebilir.

YETERSİZLİK

Bazı İnsanlar Neden Yetersizdir?
Arkadaşlarımdan biri 14 yaşındaki oğlu Rich’in çok akıllı olduğunu ama aklını kullanmadığın söyledi. Rich bilgisayarlar konusunda çok başarılı olmasına rağmen notları çok kötü, ödevlerini asla yapmıyor ve hiçbir konuda hırslı değil. Rich yetersiz biri olarak tanımlanabilir. Yetersiz kişiler, beceri ve zeka testlerinde nispeten yüksek puanlar almalarına rağmen, puanlarından beklenenin çok altında bir performans sergileyen kişilerdir.

Başarısızlık korkusu olarak yetersiz kişiler konusunda en sık rastlanan örnek; beceri veya zekâ testlerinde yüksek puanlar almasına rağmen, okul ve akademik ortamlarda başarılı olmayan öğrencilerdir (Lupart&Pyryt, 1996). Araştırmacılar yetersizliğin sosyoekonomik sınıflarla ilgili olmadığını, her yetersiz kadına karşılık iki veya üç yetersiz erkek olduğunu ve öğrencilerin yaklaşık %15’inin yetersiz olduğunu tespit etti (McCall, 1994).

Yetersiz kişilerin psikolojik özellikleri arasında düşük kendilik kavramı, düşük kendilik değeri ve düşük akran ilişkileri ile utangaçlık veya depresif olma bulunuyor. Yetersiz kişilerin bilişsel özellikleri arasında başarısızlık korkusu, becerileriyle ilgili zayıf algılar ve ısrar eksikliği bulunuyor. Yani yetersiz kişilerin üniversite diplomalarını almaları, bir işte sürekli kalmaları ve evliliklerini sürdürme ihtimali daha düşüktür (McCall, 1994). Sonuç olarak yetersizlik akademik, iş ve evlilik ortamlarındaki başarıyı azaltır ve bu etkiler yetişkinlik boyunca sürebilir.

Doktorlar, danışmanlar ve araştırmacılar yetersiz kişilerin inanış ve beklentilerini değiştirerek becerilerini kullanamamaları için motivasyon geliştirmelerine yardımcı olacak tedavi programları geliştiriyor (McCall, 1994).

BAŞARININ ÜÇ BİLEŞENİ

İnsan Neden Başarılı Olur?
Başarısızlık korkusu için bazı öğrencilerin diğerlerine göre neden daha başarılı olduğunu açıklamak, az önce ele aldığımız üç bileşenin etkileşimini gerektirir. Başarı ihtiyacı, başarısızlık korkusu ve psikolojik faktörler (kendilik kavramı, kendilik değeri ve kişinin becerilerine güvenmesi). Örneğin, araştırmacılar düşük gelirli evlerden gelen bazı azınlık çocuklarının neden
diğerlerine göre daha başarılı olduğunu merak etti.

Başarılı olan azınlık çocuklarının kendilik değeri daha yüksekti, becerilerine daha fazla güveniyordu ve aile veya bakıcılarından daha fazla destek ve pekiştirme alıyordu (Finn&Rock, 1997). Araştırmacılar ayrıca okulda daha
başarılı olan öğrencilerin daha uyarıcı ev ortamlarından (anne babalar çocukları ile daha fazla konuşuyor, çocukların daha fazla kitabı var ve daha az televizyon seyrediyorlar) geldiğini tespit etti (Cleveland et al., 2000). Yani daha uyarıcı bir ev ortamında olmak, daha yüksek başarı ihtiyacına sebep oluyor; bu da hayatta daha başarılı olma ile sonuçlanıyor.

Son olarak, başarılı olan öğrenciler sadece daha çalışkan olmakla kalmayıp aynı zamanda yaptıkları
şeylerden keyif de alıyordu. “İşten keyif almak” önemli bir bilişsel faktördür.